Tâm lý nhà đầu tư – yếu tố quyết định trong đầu tư Chứng khoán!

” Không nhất thiết phải có trí thông minh kiệt xuất, tầm nhìn quá xa hay dựa vào các thông tin nội bộ. Điều cần ở đây là phải có một khuôn mẫu tư duy sáng suốt và đúng đắn cho việc ra quyết định cùng khả năng giữ cho các cảm xúc không tác động đến các khuôn mẫu đó ” đây là Câu nói huyền thoại của nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett.

Việc đầu tư trên thị trường không phải ngày một ngày hai là bạn sẽ thành công, mà nó là một quá trình dài  lâu. Bạn phải không ngừng học hỏi và tích lũy. Các nhà đầu tư bỏ nhiều thời gian ra để phân tích thị trường tìm hiểu về các cách thức lựa chọn cổ phiếu, định giá chúng hay ứng dụng phân tích kỹ thuật để tìm thời điểm vào, ra thị trường. Và họ nghĩ như vậy là sẽ có được thành công trên thị trường, nhưng còn một vấn đề ít khi được mọi người đề cập đó làm tâm lý đầu tư và kiểm soát tâm lý khi đưa ra quyết định giao dịch

Trong bài viết này, Duy Nghĩa xin chia sẻ với các bạn về Tâm lý nhà đầu tư – yếu tố quyết định trong đầu tư chứng khoán.

1. Tâm lý nhà đầu tư là gì?

Tâm lý nhà đầu tư là trạng thái diễn biến tâm lý và hành vi, về mọi mặt của ý thức, vô thức và tư duy quá quy trình sinh-thần kinh và sinh lý; biểu đạt các phản ứng của não bộ và đồng thời giải thích mối quan hệ nhân quả và tương quan trong sự vận động suy nghĩ của nhà đầu tư.

Hoặc Tâm lý nhà đầu tư nói nôm na là một suy nghĩ và quyết định đầu tư hay không của các nhà đầu tư trong một thời điểm nhất định nào đó của thị trường.

Diễn biến tâm lý nhà đầu tư cũng chính là tâm lý của thị trường chứng khoán nói chung:

Thị trường chứng khoán Việt Nam đã trải qua một chu kỳ tâm lý hoàn chỉnh trong giai đoạn từ 2005-2009 và đang cho thấy thị trường đang trong một chu kỳ vòng tuần hoàn mới. Vì sai lầm của nhà đầu tư luôn lặp lại, thị trường đang trong giai đoạn cảm xúc ”hy vọng’‘ của một chu kỳ tâm lý mới.

Giai đoạn cảm xúc hy vọng: Đây là giai đoạn tốt của thị trường và hầu hết nhà đầu tư đang tin tưởng vào thị trường trong ngắn hạn. Nhà đầu tư có tín hiệu quan tâm trở lại thị trường với tâm lý mạnh dạn hơn. Dòng tiền đang đổ mạnh vào thị trường do thị trường được củng cố bởi những yếu tố tích cực từ nền kinh tế chung. Điều này được thể hiện.

• Kinh tế vĩ mô có những chuyển biến tích cực về chính sách tích cực hơn thúc đẩy dòng vốn ngoại đầu tư vào thị trường Việt Nam với thông tin nâng hạng thị trường vào năm 2018.
• Lợi nhuận của doanh nghiệp bắt đầu tăng trưởng mạnh mẽ với việc mở rộng sản xuất kinh doanh.
• Thị trường chứng khoán liên tục lập đỉnh mới trong năm 2017.
• Tâm lý thị trường đang được nâng cao thông qua thanh khoản và giá trị vốn hóa của thị trường.
• Media về TTCK bắt đầu truyền thông về các chuyển biến tích cực hơn của thị trường cũng như kinh tế.
• Việc ra đời chứng khoán phái sinh và sau đó là chứng quyền đã tạo niềm tin vững chắc cho nhà đầu tư về cải cách triệt để thị trường chứng khoán.

Với những biểu hiện tâm lý diễn ra trong thời gian qua, chúng tôi cho rằng giai đoạn cảm xúc kỳ vọng sẽ tiếp tục được duy trì. Nếu giai đoạn này tiếp tục diễn ra đúng như dự kiến, khả năng thị trường sẽ tiếp tục vào giai đoạn hưng phấn vào 2-3 năm tới. Với những chính sách hỗ trợ thị trường ngân hàng, nợ xấu dần dần sẽ được giải quyết. Lãi suất trong xu hướng giảm và khả năng tiếp cận vốn trong năm 2018 sẽ tăng lên tối đa. Việc tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp làm lợi nhuận sẽ sớm hồi phục trở lại. Nhịp tăng trưởng mạnh mẽ của thị trường chứng khoán về cả thanh khoản lẫn điểm số đang tạo ra hy vọng một năm tăng trưởng mạnh của thị trường sau khi kinh tế chạm đáy trong năm 2012.

“Giai đoạn hưng phấn: Đây là giai đoạn tâm lý cực kỳ bùng nổ- nhà nhà chứng khoán, người người chứng khoán”.

Xem thêm:

• Bulltrap là gì? Cách tránh khỏi những cái bẫy giảm giá của thị trường
• Thị trường Chứng khoán, Đầu tư hay Đánh bạc?

2. Sự khác biệt trong tâm lý tạo yếu tố thành công trong đầu tư chứng khoán

Người đầu cơ nhỏ lẻ khó có thể trở thành là người tạo lập cuộc chơi!

Có lẽ bạn chỉ có thể nắm chắc thắng khi bạn là người tạo ra cuộc chơi, còn nếu là tham gia vào cuộc chơi của người khác, khả năng thua luôn là rất cao.
Có sự chênh lệch về cả nguồn lực, thông tin và sự bất bình đẳng giữa nhà tạo lập và những nhà đầu tư nhỏ lẻ trên thị trường. Và rất khó cho nhà đầu tư nhỏ lẻ khi tham gia thị trường với một vị thế bất bình đẳng như vậy.

Nhà tạo lập trước khi tạo sóng trên thị trường chứng khoán cho cổ phiếu của mình, họ tung ra các tin tức và báo cáo tài chính với kết quả kinh doanh giảm sút cho với cùng kỳ, thậm chí lỗ, làm cho các nhà đầu tư hoang mang bán ra để họ gom lại, sau khi gom đủ hàng, họ tiếp tục chia tách cổ phiếu, tăng vốn…và khi mọi thứ đã sẵn sàng thì quý sau họ lại book lợi nhuận cao lên, và lãnh đạo ra tin mua vào cổ phiếu, đặt kế hoạch lợi nhuận năm sau cao hơn năm trước…và những nhà đầu tư nhỏ lẻ trở thành “Nạn nhân” của những người tạo lập cuộc chơi” Lùa gà“.

Nhà tạo lập luôn biết cách phá sự bất ổn định trong tâm lý của nhà đầu tư và luôn tìm được lợi nhuận khủng khi các nhà đầu tư nhỏ lẻ sợ hãi.

Mỗi quyết định mua bán trên thị trường đều chỉ tốn có chưa đầy 1 phút, nhập lệnh và enter, tuy nhiên đằng sau 1 phút đặt lệnh đó nó là cả một khối lượng công việc nghiên cứu khổng lồ. Trong cuộc sống đời thường, nhiều khi người ta có thể cò kè, mặc cả từng đồng từng hào, nhưng lên thị trường hàng trăm triệu, thậm chí hàng tỷ đồng được ra quyết định một cách vội vàng.

Theo nghiên cứu, 80% thời gian của những nhà đầu tư cá nhân, những người lướt sóng và trading là theo dõi bảng điện, đọc tin và hóng hớt các diễn đàn, group chat… trong khi đó có khi chưa đến 20% thời gian là nghiên cứu về doanh nghiệp và hoạt động sản xuất kinh doanh của họ.

Nhiều người sợ mất cơ hội lao vào mua cổ phiếu, đến khi cổ phiếu bắt đầu giảm mới bắt đầu quay sang đọc báo cáo tài chính, và lục lại lịch sử doanh nghiệp… Và với nhiều người, họ chỉ thực sự nghiên cứu khi cổ phiếu giảm và lỗ.

Những nhà đầu tư chuyên nghiệp họ dành phần lớn thời gian vào nghiên cứu doanh nghiệp, khảo sát và thực tế doanh nghiệp, sản phẩm, đối thủ, thị trường…của công ty mà họ đầu tư, chứ không phải là ngồi hàng giờ trước bảng điện tử và “hy vọng” cổ phiếu tăng giá.

3. Một số sai lệch nhận thức và tâm lý của Nhà đầu tư dẫn đến thua lỗ

Xu hướng đám đông luôn thích ra vào những chỗ đông người

Vì thiếu kiến thức, và khả năng đánh giá doanh nghiệp nên nhiều nhà đầu tư thường chỉ thích mua bán những cổ phiếu thanh khoản lớn để tránh rủi ro vì những cổ phiếu thanh khoản lớn tâm lý sẽ bớt sợ hơn vì nhiều người mua bán cùng mình, và có “biến” gì còn dễ chạy. Đầu tư vào doanh nghiệp nhưng theo kiểu chộp giật, chưa mua đã lo chạy, mua xong cổ phiếu giảm 7% lại cutloss, và cutloss xong cổ phiếu quay đầu tăng. Và cũng chính vì thích các cổ phiếu thanh khoản lớn mà số đông có thể bỏ qua cơ hội kiếm lời lớn từ những cổ phiếu thành khoản bé như VCS (vùng giá 2x), DHG (6x), PTB (2x)…

Những cổ phiếu khối lượng thanh khoản lớn/tổng số cổ phiếu lưu hành thường rất khó tăng giá, và nếu giá tăng thì câu hỏi đặt ra là nếu doanh nghiệp tốt vậy vì sao lại mang 20-30% công ty ra giao dịch? Việc tách mình ra khỏi đám đông, để xem xét và đánh giá một doanh nghiệp và tự mua vào cổ phiếu đó bất chấp việc không có ai mua cùng là một thách thức đối với đa số mọi người, vì chúng ta thường chỉ tin là mình đúng khi nhìn thấy nhiều người cùng mua.

Mua bán theo giá cả, không theo giá trị

Số đông các nhà đầu tư nhỏ lẻ mua bán cổ phiếu thường chỉ quan tâm giá cổ phiếu đang bao nhiêu? Và so sánh giữa cột giá của các mã để cho rằng cổ phiếu này đắt hơn hay rẻ hơn cổ phiếu kia.

Giá cao không phải là đắt và ngược lại giá thấp không phải là rẻ, nên nhiều người không hiểu được giá trị nội tại của doanh nghiệp, của “món hàng” mà họ đang mua bán dẫn đến việc bỏ qua các cổ phiếu giá trị cao (thị giá trông có vẻ đắt), và mua vào những cổ phiếu giá trị thấp (thị giá trông có vẻ rẻ), hoặc bán non những cổ phiếu mới tăng và mua vào những cổ phiếu trông có vẻ đã giảm khá nhiều.

Tâm lý chốt non và chung thủy với cái lỗ

Nhà đầu tư nhỏ lẻ trên thị trường thường có tâm lý dễ giao động, khi mua vào cổ phiếu thì ai cũng kỳ vọng tăng, nhưng khi cổ phiếu tăng và lãi mới được một “mẩu” thì nhấp nhổm không yên vì tâm lý sợ mất cái đang có, nên dễ bán non cổ phiếu mới tăng. Ngược lại, khi lỗ tâm lý thích mọi thứ phải trở lại vị trí cũ, và giữ những cổ phiếu lỗ 6 tháng, thậm chí cả năm, nhưng lại bán vội những cổ phiếu lời.

Nhưng họ không hiểu rằng “thời gian là bạn của doanh nghiệp tốt và là kẻ thù của những doanh nghiệp tồi”, trong chứng khoán kiên trì là đức tính tốt, nhưng kiên trì đặt không đúng nơi hậu quả rất lớn, nếu bạn chung thủy với TTF từ giá 3x thì đến lúc này bạn cũng biết số vốn còn lại của mình còn bao nhiêu trước thông tin sắp hủy niêm yết.

Nên tình trạng chung của số đông tham gia thị trường là khi lãi thì kiếm được rất ít, nhưng khi lỗ thì lỗ rất nặng.

4. Một vài chiến lược để khắc phục về sự mất cân bằng về tâm lý và tư duy

• Đừng ra quyết định đầu tư khi chỉ dựa vào một ít dữ liệu, những báo cáo sơ sài, hay các thông tin từ người khác. Và luôn sẳn sàng với tình huống xấu xảy ra, bởi đơn giản không có điều gì là không thể xảy ra.
• Trong quá trình phân tích cổ phiếu, nên đánh giá cả điều tích cực lẫn tiêu cực để có cái nhìn khách quan hơn, tránh tình trạng chỉ nhìn thấy cái tốt của cổ phiếu đó.
• Thực hiện thói quen ghi nhật ký đầu tư, hay một vài ghi chú hàng tuần hay thậm chí hàng ngày, để có thể xem lại những lần thất bại hay thành công trong quá khứ.
• Việc định giá cổ phiếu phụ thuộc vào các dự báo, giả định, vì thế hãy chiết khấu các giả định đó

Sử dụng các công cụ xu hướng, đà tăng trưởng và hệ thống chỉ báo thị trường.

Điều quan trọng nhất Duy Nghĩa muốn gửi tới nhà đầu cá nhân là không nên quá tự tin và để tâm lý, cảm xúc chi phối, không nên tham vọng giàu nhanh và sử dụng đòn bẩy margin quá lớn. Hãy giữ vững tâm lý ổn định trên thị trường vì thị trường luôn đúng, và nhà đầu tư hãy hành xử theo quy luật của thị trường.

Hiện tại,, Duy Nghĩa đang có công cụ để xác định được chỉ số diễn biến tâm lý của NĐT quamỗi phiên giao dịch. Các chỉ báo này rất quan trọng để đánh giá diễn biến thị trường trong các phiên tiếp theo. NĐT muốn đc chia sẻ công cụ này xin vui lòng liên hệ với Duy Nghĩa theo thông tin dưới đây:

Phạm Duy Nghĩa – Chuyên viên Phân tích và Đầu tư Chứng khoán Cao cấp

Điện thoại / Zalo / Viber: 090 411 6979
Fanpage: Chungkhoanonline.vn
Email: xuannv.invest@gmail.com

Nguồn: https://chungkhoanonline.vn/