Thị trường chứng khoán Việt Nam đang ngày càng trở nên hoàn thiện và phát triển. Đặc biệt từ năm nửa cuối năm 2017 đến nay, thị trường chứng khoán đã đón nhận sản phẩm mới đó là sản phẩm chứng khoán phái sinh – là sản phẩm mới, lạ đối với hầu hết nhà đầu tư từ chuyên đến không chuyên. Bài viết này, Duy Nghĩa muốn chia sẻ tới các bạn thêm một công cụ phái sinh phổ biến, được phát hành bởi các công ty tốt nhất thị trường đó là chứng quyền, vậy chứng quyền là gì?
1. Chứng quyền là gì?
Chứng quyền là một loại chứng khoán được công ty phát hành ra để thu tiền về. Công ty cam kết bán một số lượng nhất định M cổ phiếu cho một nhà đầu tư với giá thực hiện đã được cố định trước vào bất cứ thời điểm nào tính cho đến ngày đáo hạn.
Như vậy chứng quyền rất giống với quyền chọn kiểu Mỹ nhưng nó lại không hoàn toàn chính xác là quyền chọn mua bởi chứng quyền được phát hành và đảm bảo bởi các công ty còn quyền chọn thì không được, mặt khác thời gian chứng quyền lại được kéo dài hàng năm còn quyền chọn thì lại tính hàng tháng. Chứng quyền thường được đi kèm với trái phiếu hoặc cổ phần ưu đãi cho phép công ty phát hành chỉ phải trả lãi hoặc cổ tức thấp hơn mức bình thường.
Một số thành phần của chứng quyền:
- Chứng khoán cơ sở: Cổ phiếu, chỉ số, tiền tệ.
- Giá thực hiện là giá mà bạn mua/bán chứng khoán cơ sở vào ngày đáo hạn.
- Tỷ lệ hoán đổi (parity): Là số lượng chứng quyền cần thiết để thực hiện quyền mua hay quyền bán chứng khoán cơ sở. Ví dụ: Parity của một chứng quyền mua là 10/1 thì bạn phải mua 10 chứng quyền để có thể mua 1 chứng khoán cơ sở vào ngày đáo hạn.
Ví dụ: Call warrant (Chứng quyền mua) kiểu châu âu cổ phiếu XYZ
- Giá thực hiện 100.000 vnđ
- Ngày đáo hạn: 28/09/N
- Parity: 50/1
- Số lượng warrant: 10.000
Ở ví dụ trên, bạn phải mua 1000 chứng quyền hoặc bội số của 1000 (2000,3000….). Phải mua 50 chứng quyền thì mới có quyền mua chứng khoán vào ngày đáo hạn.
Vào ngày đáo hạn bạn được quyền mua tối thiểu là 10.000 : 50 = 200 chứng khoán cơ sở với mức giá 100.000 đ/1cp. Nếu giá XYZ tại ngày đáo hạn cao hơn giá mua ghi trên chứng quyền thì bạn lời một khoản bằng với chênh lệch giá mua trừ đi quyền phí. Nếu giá XYZ vào ngày đáo hạn thấp hơn 100.000/1cp thì bạn có thể lựa chọn không thực hiện quyền, mức lỗ của bạn lúc này là quyền phí.
Xem thêm:
- Cổ tức là gì? Các hình thức trả Cổ tức hiện nay
- Chứng khoán phái sinh – Những điều nhà đầu tư cần biết
2. Các loại Chứng quyền
Có 3 loại chứng quyền:
- Loại 1: Truyền thống (traditional): Chứng quyền truyền thống được phát hành để đi kèm với Trái phiếu (còn được gọi là warrant-linked bond), và đại diện cho quyền được mua cổ phiếu của tổ chức phát hành Trái phiếu trên. Nói cách khác, công ty phát hành chứng quyền truyền thống cũng là công ty phát hành cổ phiếu. Chứng quyền có tác dụng như “chất xúc tác” để việc bán Trái phiếu trở nên dễ dàng hơn, và làm giảm tỷ lệ lãi suất mà công ty bán Trái phiếu sẽ phải dành cho khách hàng.
- Loại 2: Chứng quyền không có Trái phiếu đi kèm (Naked warrants): Được phát hành mà không cần phải có Trái phiếu đi kèm, và giống như chứng quyền truyền thống, naked warrants cũng được giao dịch trên Sở giao dịch Chứng khoán. Loại chứng quyền này thường được phát hành bởi ngân hàng hay các công ty Chứng khoán. Hiện ở Việt Nam loại này chưa có nên bạn đọc cũng chưa cần lưu ý tới.
- Chứng quyền do Chính phủ phát hành: Khi một cơ quan Nhà nước phát hành Séc mà lại không có khả năng trả bằng tiền mặt (do thiếu tiền mặt), nhưng cơ quan đó lại có thể trả được trong tương lai cùng với một mức lãi suất nhất định, thì loại Séc như thế cũng được gọi là chứng quyền. Hình thức này không có ở Việt Nam nên Duy Nghĩa chỉ giới thiệu qua mà không đi vào cụ thể.
3. Các kiểu Chứng quyền
Cũng như quyền chọn, chứng quyền cũng có 2 kiểu chính là chứng quyền kiểu châu Âu và chứng quyền kiểu Mỹ.
- Kiểu Châu Âu: Là chứng quyền mà bạn chỉ được thực hiện quyền của mình ở thời điểm đáo hạn của chứng quyền
- Kiểu Mỹ: Là loại chứng quyền mà bạn có thể thực hiện quyền của mình ở bất cứ thời gian nào từ khi bạn sở hữu chứng quyền cho đến khi chứng quyền đáo hạn.
4. Đặc điểm chính của chứng quyền là gì?
- Với tư các là người sở hữu chứng quyền, nhà đầu tư không có quyền cổ đông trong công ty không được nhận cổ tức và không có quyền biểu quyết. các điều khoản của chứng quyền được ghi rõ trên tờ chứng chỉ chứng quyền: Số cổ phiếu được mua theo mỗi chứng quyền (thường là 1:1) ;giá thực hiện (mua) đối với cổ phiếu và ngày đáo hạn hiệu lực của mỗi chứng quyền
- Tại thời điểm phát hành chứng quyền, giá mua cổ phiếu ghi trong chứng quyền bao giờ cũng cao hơn giá thị trường của cổ phiếu từ 10% trở lên. Giá đó có thể cố định hoặc tăng lên định kỳ.
- Phần lớn chứng quyền có thời hạn từ 5-10 năm, tuy nhiên có một vài dạng chứng quyền có thời hạn vĩnh viễn (Ở Việt Nam chưa có công ty nào đủ tầm vóc để phát hành loại chứng quyền này).
- Càng đến gần thời gian hết hạn, giá trị chứng quyền càng giảm dần và giá trị chứng quyền sẽ bằng không (0) khi chứng quyền đến hạn.
5. Chứng quyền có lợi ích gì cho các bên tham gia?
- Thứ nhất, bạn sẽ có quyền mua trước hay đặc quyền mua cho phép bạn được mua một số cổ phiếu nhất định trong đợt phát hành mới của công ty tại một mức giá xác định hoặc thấp hơn mức giá chào bán ra công chúng trong một thời hạn nhất định.
- Thứ 2, đối với bên phát hành chứng quyền: Đảm bảo quyền kiểm soát với một tỷ lệ cổ phiếu mới bằng với cổ phiếu trước khi phát hành thêm, tức là đảm bảo được tỷ lệ kiểm soát, tránh được việc bị mất kiểm soát do loãng cổ phiếu.
- Chứng quyền còn nhằm mục đích đảm bảo tài sản của chủ sở hữu chứng khoán (những cổ đông) vì khi phát hành thêm cổ phiếu, cổ phiếu trên thị trường của công ty phát hành này có xu hướng giảm giá, người nắm giữ quyền này có thể dùng để mua cổ phiếu mới ưu tiên trước những nhà đầu tư khác với giá ưu đãi hoặc bán quyền trên thị trường chứng khoán.
- Chứng quyền là một sản phẩm phái sinh nên nó mang trong mình tính đòn bẩy cao trong khi chi phí ban đầu bỏ ra lại thấp bằng một phần nhỏ so với chứng khoán cơ sở. Chỉ một thay đổi nhỏ về giá chứng khoán cơ sở cũng có tác động lớn đến giá chứng quyền, qua đó đem lại cơ hôi kiếm tiền nhanh và hấp dẫn cho nhà đầu tư.
- Lợi nhuận thu được không hạn chế trong khi mức lỗ tối đa lại bằng chi phí bỏ ra mua chứng quyền.
- Tính thanh khoản rất cao.
6. Hạn chế của chứng quyền là gì?
- Chứng quyền mang đặc tính như một công cụ vay nợ của công ty nên người sở hữu chứng quyền không có các quyền lợi của một cổ đông sở hữu cổ phần như quyền nhận cổ tức, quyền biểu quyết……
- Đòn bẩy tài chính quá cao sẽ là rủi ro lớn nếu nhà đầu tư quản lý danh mục không hiệu quả.
Kết luận:
Thị trường chứng khoán càng phát triển thì các công cụ trên thị trường ngày càng đa dạng và phong phú. Tuy nhiên nhà đầu tư cần trang bị cho mình đầy đủ kiến thức để có thể thích nghi và tận dụng các cơ hội từ các sản phẩm này. Chứng quyền cũng là một trong số đó – là sản phẩm tất yếu của thị trường, tuy mang trong mình những hạn chế nhất định, song nếu bạn được rèn luyện tốt thì hạn chế trở thành cơ hội để bạn gia tăng lợi nhuận đầu tư của mình.
Nguồn: https://chungkhoanonline.vn/
